Ngành Cơ khí ở nước ta đóng vai trò rất quan trọng, là nền tảng và động lực cho các ngành khác phát triển. Ngành cơ khí có nhiệm vụ cung cấp toàn bộ trang thiết bị cho các ngành xi măng, vật liệu xây dựng, thiết bị y tế, chế tạo thiết bị điện, đóng tàu và trang thiết bị an ninh quốc phòng. Tuy nhiên, ngành Cơ khí đang gặp rất nhiều khó khăn, tỷ lệ nhập siêu vẫn cao hơn xuất khẩu; chất lượng sản phẩm cơ khí còn nhiều hạn chế; doanh nghiệp chưa làm chủ được công tác thiết kế đối với các dự án lớn; năng lực, quản trị doanh nghiệp và sự phối hợp, liên kết còn kém hiệu quả… Phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ không đủ sức cạnh tranh giữ thị trường nội địa và mở rộng được xuất khẩu. Đáng chú ý, sản phẩm cơ khí chủ yếu là hàng gia công, có giá trị kinh tế thấp, chưa hình thành một số ngành mũi nhọn trong chế tạo cơ khí...

Từ năm 2013 đến nay, Trung tâm đã triển khai hỗ trợ cho 140 doanh nghiệp cơ khí chế tạo trên cả nước. Con số mà nhiệm vụ đã làm còn rất nhỏ so với thực tế, việc triển khai áp dụng HTQLCL theo ISO 3834 đã mang lại cho doanh nghiệp cơ khí chế tạo cơ hội phát triển, cơ hội khẳng định thương hiệu, đánh giá được năng lực của doanh nghiệp cơ khí trên tất cả các phương diện nói chung và về mặt tài chính nói riêng không chỉ đánh giá được “sức khỏe” hiện tại của doanh nghiệp mà còn cho thấy tiềm năng phát triển và năng lực của doanh nghiệp. Từ đó giúp doanh nghiệp có những bước đi đúng đắn nhằm nâng cao năng lực sản xuất của doanh nghiệp cũng như nâng cao hiệu quả, năng suất chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Thúc đẩy áp dụng tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với chất lượng sản phẩm hàn ISO 3834 cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo. Ảnh ST

Việc triển khai tư vấn, hướng dẫn áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 3834 đã góp phần giúp các doanh nghiệp cơ khí chế tạo nâng cao nhận thức về các vấn đề liên quan tới chất lượng, đặc biệt là chất lượng hàn. Việc áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng theo ISO 3834 đã thực sự trở thành một công cụ đắc lực trong việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm tại doanh nghiệp, mang lại giá trị hết sức thiết thực cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo trên cả nước. Bước đầu áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tuy gặp những khó khăn nhất định trong tiếp cận nhưng sau đó doanh nghiệp đã dần phát huy được vai trò của hệ thống quản lý chất lượng trong việc nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, giảm đáng kể chi phí chất lượng (trong đó có chi phí sửa chữa sản phẩm sai hỏng), đồng thời giúp doanh nghiệp cơ khí chế tạo đáp ứng các yêu cầu của chủ đầu tư, các nhà thầu nước ngoài, tạo tiền đề nhằm tiếp tục nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo an toàn của sản phẩm cũng như nâng cao khả năng xuất khẩu các sản phẩm cơ khí. Qua quá trình triển khai các nhiệm vụ của Dự án “Thúc đẩy hoạt động năng suất và chất lượng” đã giúp các doanh nghiệp áp dụng xây dựng được một phương pháp quản lý khoa học, nâng cao được chất lượng hàn và áp dụng các Tiêu chuẩn, chuẩn mực quốc tế vào quá trình sản xuất. Hướng tới sự cải tiến thường xuyên nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường, từ đó giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển một cách bền vững.

Nhiệm vụ “Thúc đẩy áp dụng tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với chất lượng sản phẩm hàn ISO 3834 cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo năm 2018”, mã số 03.9/DA2-2018 tập trung hỗ trợ nhân rộng áp dụng tiêu chuẩn ISO 3834 cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo, nhằm tạo bước chuyển biến về nhận thức, phương pháp quản lý, giúp các doanh nghiệp cơ khí chế tạo nâng cao năng lực sản xuất của doanh nghiệp cũng như nâng cao hiệu quả, năng suất chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp sản xuất cơ khí, tạo vị thế trong và ngoài nước.

Tiêu chuẩn ISO 3834 yêu cầu chất lượng đối với hàn nóng chảy kim loại đưa ra các yêu cầu về kiểm soát chất lượng hàn (quản lý vật liệu kim loại, vật liệu hàn, quá trình hàn, nhân sự hàn và nhân sự kiểm tra, giám sát hàn,...) cũng như  tập hợp các Tiêu chuẩn kỹ thuật cần thiết nhằm bổ sung và làm rõ các yêu cầu của Tiêu chuẩn ISO 9001 trong lĩnh vực kỹ thuật hàn.

Các Tiêu chuẩn ISO 3834 được áp dụng chung và không có quy định riêng cho bất kỳ sản phẩm riêng biệt nào. Bộ Tiêu chuẩn ISO 3834 quy định ba mức độ khác nhau của các yêu cầu chất lượng:

- ISO 3834-2 Yêu cầu chất lượng toàn diện;

- ISO 3834-3 Yêu cầu chất lượng Tiêu chuẩn;

- ISO 3834-4 Yêu cầu chất lượng cơ bản.

Hướng dẫn lựa chọn mức độ yêu cầu về chất lượng và các yêu cầu chung về quản lý chất lượng được đưa ra trong Tiêu chuẩn ISO 3834-1. Tiêu chuẩn ISO 3834-5 quy định cụ thể các tài liệu và các Tiêu chuẩn cần thiết để phù hợp với các yêu cầu quy định trong ISO 3834-2, 3, hoặc 4 theo nguyên tắc cơ bản như sau:

- Sản phẩm chịu tải động ở mức cao: Áp dụng ISO 3834-2;

- Sản phẩm chịu tải động ở mức trung bình: Áp dụng ISO 3834-3;

- Sản phẩm chịu tải tĩnh: Áp dụng ISO 3834-4;

Một ví dụ điển hình trong số các doanh nghiêp tham gia dự án là Công ty Cổ Phần MENTO (xem Bảng 3.3).

Bảng 3.3: Bảng số liệu thống kê tại Công ty Cổ Phần MENTO

Nhận xét:

Như vậy năng suất của bộ phận hàn đã được nâng nên đáng kể. Nếu Công ty giữ nguyên định mức khoán thì đời sống công nhân sẽ được cải thiện.

Lượng que hàn tiêu thụ cho 1 sản phẩm cũng đã giảm đi. Tuy mức giảm không nhiều, nhưng cũng phản ánh trình độ công nhân đã tăng lên, giảm thiểu thất thoát vật liệu hàn do bắn tóe và sửa chữa.

Từ những phân tích và ví dụ cụ thể trên các chuyên gia đưa ra một số đánh giá sau:

Tiết kiệm vật tư sẽ làm giảm chi phí trên một đơn vị sản phẩm từ đó giá mỗi đơn vị sản phẩm của doanh nghiệp sẽ giảm như vậy sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Nhiệm vụ đã hoàn thành toàn bộ khối lượng, nội dung công việc theo Hợp đồng, đạt chất lượng dự kiến. Từ thực tiễn triển khai tại các doanh nghiệp tham gia mô hình điểm và thông qua các phiếu thăm dò, đánh giá khách quan của chính các doanh nghiệp, chúng tôi đã đúc rút ra những tổng kết sơ bộ như sau:

- Việc thực hiện đề tài Thúc đẩy áp dụng tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với chất lượng sản phẩm hàn ISO 3834 cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo là cần thiết và phù hợp với thực trạng của các doanh nghiệp cơ khí chế tạo tại Việt Nam, giúp các doanh nghiệp cơ khí chế tạo đáp ứng được tổng thể các yêu cầu về quản lý chất lượng sản phẩm một cách hiệu quả nhất và là tiền đề nhân rộng nhiệm vụ cho các doanh nghiệp cơ khí khác trong cả nước.

- Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo Tiêu chuẩn ISO 3834 giúp doanh nghiệp cơ khí chế tạo đáp ứng các yêu cầu của chủ đầu tư, các nhà thầu nước ngoài, giúp doanh nghiệp có cơ sở nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo an toàn của sản phẩm cũng như nâng cao khả năng xuất khẩu các sản phẩm cơ khí..

- Việc thực hiện đề tài: “Thúc đẩy áp dụng tiêu chuẩn về yêu cầu kỹ thuật đối với chất lượng sản phẩm hàn ISO 3834 cho các doanh nghiệp cơ khí chế tạo năm 2018” nhận được sự ủng hộ nhiệt tình và đánh giá cao của lãnh đạo doanh nghiệp. Qua dự án, các doanh nghiệp đã thu được những kết quả cải tiến cụ thể đo lường được trong việc sử dụng hiệu quả nguồn lực, rút ngắn thời gian sản xuất, giảm lãng phí, tiết kiệm nguyên vật liệu, giảm hàng tồn kho và sai lỗi, giúp nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm, công trình đây cũng chính là một trong những động lực quan trọng để nâng cao uy tín cũng như khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Nhân rộng kết quả nhiệm vụ này giúp các doanh nghiệp cơ khí chế tạo hiểu hơn về những yêu cầu, quy trình xây dựng của Hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 3834. Giúp các doanh nghiệp cơ khí chế tạo nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và đảm bảo an toàn, nâng cao được năng lực của công ty nhằm thỏa mãn yêu cầu ngày càng cao của khách hàng. Ngoài ra việc áp dụng ISO 3834 có thể cung cấp hành lang để đạt được sự chứng nhận toàn cầu về năng lực của doanh nghiệp cơ khí chế tạo có sử dụng hàn trong quá trình chế tạo sản phẩm.